Istnieje wiele teorii zarządzania, które w wyniku działania czynników zewnętrznych jak i wewnętrznych oraz upływu czasu ulegają zmianom. Przekonania o potrzebach człowieka, który dąży do działań zapewniających ich zaspokojenie oraz o skutecznym i nieskutecznym postępowaniu kierowników ewoluowały lub ulegały modyfikacji. Każdy z nas zetknął się ze stwierdzeniem, że w dobrych czasach pracownicy są inwestycją, a w złych kosztem.
Obecnie, w osiągnięciu sukcesu przez firmy wymaga ciągłej modyfikacji strategii działania, a jednym z ważniejszych czynników zapewniającym istnienie na rynku jest kapitał ludzki. Menedżerowie są odpowiedzialni za swoich pracowników, którzy pracują na rzecz firmy, jak również za efektywność i skuteczność podejmowanych działań, które w ogromnym stopniu są zależne od pracy i zaangażowania ludzi.
Jakie działania wobec tego powinni podejmować, by zmobilizować pracowników i tym samym uzyskać skuteczną koordynację? Jakich środków użyć i co zapewni efektywne wykorzystanie zasobów ludzkich? Co robić w dobie kryzysu, pandemii i jak motywować, żeby osiągnąć sukces ?
W artykule podpowiemy jak osiągnąć powyższe cele.
To właśnie motywacja sprawia, że ludzie „coś” robią, wkładając w to prawdziwy wysiłek i energię. W przypadku każdego człowieka czynnik wpływający na motywację jest inny i zależy od sytuacji, naszych oczekiwań, wykształcenia, wieku i otoczenia, itp. czyli konkretnego układu czynników wpływających na nas w danym momencie.
Terminy „motywowanie” i „motywacja” pochodzą od łacińskiego słowa „movere” – poruszać się”. W Encyklopedii Organizacji i Zarządzania motywacja jest określona jako proces regulujący zachowanie człowieka tak, by można było osiągnąć określony wynik uznany za użyteczny.
- Penc pisze, że „motywację można pobudzić na wiele sposobów: zagrażając temu, co człowiek już osiągnął tj. poprzez stosowanie ujemnych bodźców motywacyjnych, lub tworząc warunki umożliwiające pełniejsze urzeczywistnienie celów pracownika tj. przez stosowanie dodatnich bodźców motywacyjnych. W pierwszym przypadku uruchamia się motywację negatywną (ujemną), w drugim pozytywną (dodatnią)”. Poniżej przedstawiamy znaczenie obydwu pojęć.
Dziś, w dobie pandemii, niektórzy kierownicy wiedząc, że mogą z łatwością zarządzać poprzez strach, nadużywają swojej przewagi. Tym samym nie oferują pracownikom nowych dóbr, a jedynie grożą utratą już danych. Bodźce negatywne i obawa przed zwolnieniem skutecznie skłania ludzi do zwiększonego wysiłku, zwiększa dyscyplinę i czasami zwiększa wydajność pracy, w dłuższym terminie ich stosowanie nie sprawdza się i nie są dla organizacji korzystne.
Pod ich wpływem wysiłek ludzki jest ukierunkowany nie na pracę, tylko w kierunku, co robić żeby nikomu się nie narazić. Ponadto, bodźce negatywne nie pobudzą inicjatywy pracowników i jakości pracy, a już na pewno nie są w stanie zharmonizować celów organizacji z celami indywidualnymi. Co więcej, napięcie emocjonalne wiąże się z bodźcami lękowymi i powodują spadek sprawności działania, zwłaszcza w sferze intelektualnej. Kierowanie poprzez motywację negatywną powoduje pewne spustoszenie w osobowości pracownika.
Można do niej zaliczyć:
- poczucie obniżenia własnej wartości, czyli utrata wiary we własne siły,
- brak zaangażowania w sprawy firmy i tym samym przyjmowanie podstawy defensywnej, co przejawia się brakiem odwagi i wytrwałości w realizacji ważnych zadań. Taka sytuacja obniża wydajność i inicjatywę, co może przełożyć się na wyniki finansowe firmy,
- spadek ambicji, wynikający z buntu wewnętrznego, lub nadmiernego lojalizmu, co przekłada się na brak akceptacji swojego położenia, lub starania przypodobania się swojemu przełożonemu.
Ludzie pracują bardziej wydajnie i efektywnie nie dlatego, że osiągnęli już to, co chcieli, lecz dlatego, żeby osiągnąć to, czego pragną.Żeby dobrze zmotywować pracownika, istnieje potrzeba oddziaływania na niego z różnych stron, czyli umiejętnie stosować całe zespoły bodźców wyzwalających motywację.
Ludzi motywować można poprzez zarządzanie takimi bodźcami, jak: płaca, awans, pochwała, swoboda działania związana z kompetencjami, możliwość wykorzystania i rozwoju umiejętności, interesująca i stawiająca nowe wyzwania praca.
Pamiętajmy, że motywacja pozytywna aktywizuje pracownika do efektywnej pracy co pozwala przynieść wymierne korzyści dla firmy. Pozwala pełniej wykorzystać możliwości z uwagi na większe zaangażowanie w przydzielone zadania. Kierownicy powinni dążyć, aby w ich codziennej praktyce przeważała motywacja pozytywna, ze względu, że wytwarza ona w pracowniku chęć i entuzjazm do pracy, maksymalnie mobilizuje siły, uzdolnienia i energię. Ludzie mają już w swojej naturze dążenia do czynu, działania, osiągania sukcesu i wytwarzania rzeczy nowych.
Kierownictwo, które umożliwia i stwarza warunki dla rozwoju motywacji pozytywnej, ma większą szansę uzyskania lepszych rezultatów pracy i skłania do aktywności umysłowej. Predysponuje pracownika do wykonywania prac wymagających myślenia abstrakcyjnego, koncepcyjnego i bardziej samodzielnego. Ponadto, stwierdzono, że wzrost motywacji, zaangażowania i zadowolenia z pracy u większości pracowników występuje wówczas, gdy tą prace lubi i nie traktuje jak „zło konieczne”. Kierownik, który posiada taką wiedzę może wzmocnić automatycznie efektywność pracowników poprzez powierzenie im większego zakresu odpowiedzialności za wykonywanie zadań i podejmowanie decyzji. Takie działanie zaspokoi potrzeby osobiste (poza finansowe) pracownika i pozwoli osiągnąć większą satysfakcję z wykonywanej pracy.
Jednak każdy z menedżerów musi również pamiętać, że motywacja pracowników nie wynika tylko z czynników finansowych i powiązanych z nimi nagród, ale także jest wynikiem potrzeb poza finansowych i o tych potrzebach napiszemy w kolejnym artykule.
Red. Karolina Motylewska
Źródło:
Encyklopedia Organizacji i Zarządzania, Wyd. PWE,
J.Penc, Motywowanie w zarządzaniu
